Domme leiders met blinde vlekken. Je zal ze maar hebben. Een baas, voorganger, ouder, teamleider, leerkracht of iemand anders die gezag over je heeft, maar fouten maakt, de dingen allemaal niet zo scherp (meer) ziet. Kan een grote ramp zijn en een aanslag op je relaxtheidbuffer, net opgebouwd tijdens je vakantie.
Een serietje aan Bijbelse voorbeelden hoe met zo om te gaan! En… wat te doen wanneer (niet ‘als’ ? je ontdekt dat je er zelf ook één bent af en toe. Vooral bedoeld om te worden toegepast in kerkelijke setting, maar waarschijnlijk heb je hier buiten er ook wat aan.
Zoals in deel 1 en 2 beschreven: David ging goed om met zijn toenmalige foutenmakende leider Saul, en ontving zelf ook de zegen van onderdanen die datzelfde bij hem deden toen hij eenmaal koning was. Naast Abigaïl (deel 2) is Joab een goed voorbeeld hiervan. Tenminste in het begin.
De inname van Rabba
David was thuisgebleven van de oorlog tegen de Ammonieten. Er staat bij dat het de tijd was dat de koningen normaal gesproken het strijdveld opgingen, maar dat David thuisbleef en Joab (zijn generaal) het werk liet doen (2 Samuel 11:1). In die tijd (“ledigheid is des duivels oorkussen”) pleegde hij overspel met Bathseba en liet hij haar man vermoorden. Na zijn bestraffing en bekering komt Joab met het volgende bericht:
“Ik heb gestreden tegen Rabba, ook heb ik de waterstad ingenomen. Verzamel dan nu de rest van het volk, beleger de stad en neem haar in. Anders neem ík de stad in en wordt míjn naam over haar uitgeroepen.” (2 Samuel 12:27-28).
Joab had hier de kans naam te maken voor zichzelf. Maar hij wist dat dit slecht zou zijn voor David, en daarmee voor de eenheid van het land. Hij koos niet voor eigen eer maar voor het belang van zijn leider en daarmee van het geheel. Hij voorzag het gevaar, ook voor de reputatie van David, en cijferde zichzelf weg ten gunste van zijn leider – die het niet verdiend had.
Een uitmuntend voorbeeld van hoe we om kunnen gaan met leiders die het hebben laten afweten. Wanneer het belang van het geheel gediend wordt, is het goed onze eigen eerzucht los te laten en de baas met de eer te laten opstrijken. Het gaat immers niet om ons, maar om de eer van God! En ook in bedrijven: we dienen uiteindelijk de visie van een oprichter of het belang van een onderneming of samenleving als geheel.
Na het verslaan van Absalom
Joab herhaalt dit beschermen van zijn leider omwille van zijn reputatie en de eenheid van het volk een tijd later. Davids mannen verslaan Absalom (Davids zoon die een staatsgreep tegen hem pleegde). Maar in plaats van blijdschap te tonen over de overwinning, treurt David openlijk over het verlies van zijn zoon. Joab voorziet wanneer Davids mannen, na hun leven te hebben ingezet, beschaamd de stad binnensluipen, het gevaar van onvrede en een nieuwe opstand onder deze mannen, en beschermt David door hem te bestraffen:
“U hebt vandaag de gezichten van al uw manschappen beschaamd doen staan, die vandaag uw leven hebben gered (…) door lief te hebben wie u haten, en door te haten wie u liefhebben. U hebt vandaag immers laten blijken dat bevelhebbers en manschappen voor u niets betekenen. Want ik heb vandaag gemerkt dat als Absalom leefde en wij allen vandaag dood waren, dat het dan juist zou zijn in uw ogen. Sta dan nu op, ga naar buiten en spreek naar het hart van uw manschappen. Want ik zweer bij de HEER: als u niet naar buiten gaat, zal er deze nacht geen man bij u overnachten! En dit zal erger voor u zijn dan al het kwaad dat u van uw jeugd aan tot nu toe overkomen is.” (2 Samuel 19:5-7)
Wijsheid voor volgelingen/ondergeschikten is: je leider – en het/de hele volk/bedrijf/kerk/organisatie – soms beschermen door ze te wijzen op de gevaren van verkeerde keuzes die ze maken.
Wijsheid voor leiders is: goed luisteren naar je tweede man of kaderlid die je komt wijzen op deze gevaren. David luistert en wint opnieuw het hart van zijn mannen terug.
Waarschuwing: het liep fout af
Ergens in Joabs hart moet er toch een sluimerende minachting voor zijn koning geweest zijn. Joab doodde een tegenstander van David die vrede met hem had gesloten, uit wraak voor het doden van zijn (Joabs) broer. David keurt dit sterk af, maar zegt:
Ik ben heden zwak, hoewel gezalfd als koning. Deze mannen, de zonen van Zeruja (Joab & broers) zijn echter harder dan ik. Moge de HEER de kwaaddoener vergelden naar zijn kwaad! (2 Samuel 3:39)
David was dus koning, maar zag in dat Joab in feite sterker dan hem was, en hij niet tegen hem in kon gaan. Ken je dat, dat iemand de titel van leidinggevende heeft, maar dat er iemand die eigenlijk ‘onder’ hem/haar staat, de feitelijke macht in handen heeft? David baalde hier van.
Misschien was Joabs hart nog verder afgeweken van zuivere trouw en dienstbaarheid door David steeds, van dichtbij, meer fouten te zien maken. Joab moest Uria (Bathseba’s man) doden. Joab moest dus David beschermen zoals boven beschreven bij Rabba en na Absalom. Joab kreeg uiteindelijk gelijk toen hij David een volkstelling afraadde, die toch werd doorgezet.
Door het zien van deze fouten erkende Joab David niet langer als degene die door God geïnspireerde, juiste beslissingen maakte. Toen David Salomo aanwees als opvolger, koos Joab partij voor een andere zoon, Adonia (1 Koningen 1). David had immers al zoveel foute inschattingen gemaakt!
Hierdoor liep het uiteindelijk fout af. Joab werd terechtgesteld (1 Koningen 2). Voor wie God liefheeft: ook al zie je leiders, die door God aangesteld zijn, fouten maken, en moet je ze (soms meerdere malen) waarschuwen of terechtwijzen – weerhoud je hart ervan ze te gaan minachten. Doe zoals David zelfs is blijven doen bij Saul (deel 1 van dit onderwerp): als Gods maat echt vol is en de tijd is voor wisseling van de wacht, laat dit dan niet door je eigen opstand gebeuren, maar op een manier die God voor je regelt. Want wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard omkomen. Houd respect voor Gods gezagslijnen, doe jouw deel door te waarschuwen, maar onthoud dat God uiteindelijk hén -voor dit moment althans- heeft uitgekozen voor die positie en niet jou!
Dus concreet
Geef rugdekking aan je leidinggevende. Waar hij/zij blinde vlekken heeft die wel op jouw radar voorkomen, help ze. Als ze goed zijn in grote lijnen maar details vergeten, denk met ze mee, los dingen op, help ze herinneren. Als ze goed zijn in projecten maar niet in relaties met hun mensen: meld ze de onvrede of de gevaren die je voorziet in de eenheid van het team, herinner ze aan verjaardagen, zieke oma’s en jubilea van hun mensen. Zet je leven in als Joab, doe alles wat je doet als voor God Zelf en niet voor mensen (Kolossenzen 3:23), laat desnoods iemand anders met de eer opstrijken voor jouw inspanning – God weet hoe de vork écht in de steel zit en weet naar welk adres de beloning heen moet. En als je dit alles doet zonder je door God ingestelde leider te minachten of te gaan rebelleren, zal je gezegend zijn. Wie trouw is in de roeping/visie/bediening van een ander, is klaar om die/dat van hem/haarzelf toevertrouwd te krijgen (Lucas 16:12).
